Έναρξη της Κοινής Δράσης OriON της ΕΕ για τις ανισότητες στην αντιμετώπιση του καρκίνου
25/06/2025
Η Ελλάδα συμμετέχει στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα OriON, στο πλαίσιο υποστήριξης δημιουργίας του Μητρώου Ανισοτήτων Καρκίνου μίας εμβληματικής πρωτοβουλίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Καταπολέμησης του Καρκίνου (EBCP).
Η κοινή δράση OriON ξεκίνησε να υλοποιείται τον Ιανουάριο του 2024 και θα διαρκέσει δύο χρόνια, καθώς σύμφωνα με τον προγραμματισμό θα ολοκληρωθεί τον Δεκέμβριο του 2025. Στην κοινή δράση συμμετέχουν είκοσι τρεις εταίροι από 17 ευρωπαϊκά κράτη (Βέλγιο, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Κροατία, Κύπρος, Λιθουανία, Μάλτα, Νορβηγία, Ολλανδία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία και Σουηδία).
Το OriON θα συμβάλει στην ανάπτυξη της καινοτομίας, ώστε να ωφεληθούν οι πολίτες και οι ασθενείς όλων των ευρωπαϊκών χωρών, παρέχοντας συστάσεις για την υποστήριξη της παρακολούθησης του EBCP. Θα διερευνηθεί ο καλύτερος τρόπος για τη συλλογή πληροφοριών και τη διάθεσή τους στους ενδιαφερόμενους φορείς, με στόχο την μείωση των μετρήσιμων ανισοτήτων στην πρόληψη και φροντίδα σχετικά με τον καρκίνο σε ολόκληρη την ΕΕ.
Το έργο χωρίζεται σε 5 πακέτα εργασίας, τον Συντονισμό (ΠΕ1), την Επικοινωνία και Διάχυση (ΠΕ2) την Αξιολόγηση (ΠΕ3) την Βιωσιμότητα και Υλοποίηση (ΠΕ4) και την Ανάλυση για τα Εθνικά Προγράμματα Ελέγχου του Καρκίνου (ΠΕ5).
Οι συγκεκριμένοι στόχοι του OriON είναι να υποστηρίξει την παρακολούθηση και ανάλυση της εφαρμογής του EBCP της ΕΕ, για την μείωση του φόρτου του καρκίνου, που αποτελεί σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Σκοπός του EBCP είναι να αντιμετωπιστεί ολόκληρη η πορεία της νόσου. Δομείται γύρω από τέσσερις βασικούς τομείς δράσης, όπου η ΕΕ μπορεί να συμβάλει περισσότερο: την πρόληψη, την έγκαιρη διάγνωση, τη διάγνωση και θεραπεία, καθώς και την ποιότητα ζωής των καρκινοπαθών και των επιζώντων. Στα επόμενα χρόνια, θα εστιάσει στην έρευνα και την καινοτομία, θα αξιοποιήσει το δυναμικό που προσφέρουν η ψηφιοποίηση και οι νέες τεχνολογίες και θα κινητοποιήσει χρηματοδοτικά εργαλεία για την υποστήριξη των κρατών μελών. Εκτός από τους βασικούς θεματικούς τομείς που αναφέρονται, το EBCP περιλαμβάνει και διατομεακά θέματα, όπως την έρευνα και την καινοτομία, την ψηφιακή και εξατομικευμένη ιατρική, τη μείωση των ανισοτήτων και τον παιδιατρικό καρκίνο, με 10 βασικές πρωτοβουλίες και 32 δράσεις σε κάθε βασικό στάδιο της νόσου.
Το OriON βασίζεται στην 9η εμβληματική πρωτοβουλία του EBCP για την επίλυση του προβλήματος των ανισοτήτων στον καρκίνο, μέσω της ταυτοποίησης τάσεων, διαφορών και ανισοτήτων μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και των περιφερειών. Συγκεκριμένα, το OriON ασχολείται με τις ανισότητες στην αντιμετώπιση του καρκίνου, καθώς μια σειρά από δείκτες δείχνουν σημαντικές διαφορές στην πρόληψη και φροντίδα της νόσου μεταξύ και εντός των κρατών μελών. Αυτές οι ανισότητες είναι εμφανείς στην πρόσβαση σε προγράμματα πρόληψης, στα ποσοστά έγκαιρης ανίχνευσης του καρκίνου, στην διάγνωση, την θεραπεία, την επιβίωση και τα μέτρα βελτίωσης της ποιότητας ζωής των καρκινοπαθών και των επιζώντων. Τα ποσοστά θνησιμότητας από καρκίνο του παχέος εντέρου είναι σημαντικά υψηλότερα στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες. Οι διαφορές στην επιβίωση και την πρόσβαση στη φροντίδα μπορούν να εξηγηθούν από τις διαφορές φύλου, έναν συνδυασμό μικρότερης έκθεσης σε παράγοντες κινδύνου, καλύτερης πρόσβασης σε προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου και υπηρεσίες υγείας, καθώς και καλύτερης ικανότητας να απορροφήσουν τις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες του καρκίνου. Επιπλέον, παρατηρούνται σταθερές διαφορές και στις γυναίκες, στους ηλικιωμένους, τα άτομα με αναπηρίες και στις ευάλωτες και περιθωριοποιημένες ομάδες, όπως άτομα με μειονοτικό φυλετικό ή εθνοτικό υπόβαθρο και άτομα που ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Στο EBCP δηλώνεται σαφώς ότι αυτές οι ανισότητες είναι απαράδεκτες σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας που επιδιώκει να προστατεύσει όλους, καθώς δεν πρέπει να υπάρχουν καρκινοπαθείς πρώτης και δεύτερης κατηγορίας στην ΕΕ. Το EBCP στοχεύει στην αντιμετώπιση αυτών των ανισοτήτων σε ολόκληρη την πορεία της νόσου.
Η δημιουργία Μητρώου Ανισοτήτων Καρκίνου αποτελεί μία εμβληματική πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Καταπολέμησης του Καρκίνου (EBCP), για να εντοπιστούν τάσεις και ανισότητες σε ολόκληρη την Ένωση. Το Μητρώο θα παρέχει τακτικό μηχανισμό αναφοράς που βασίζεται σε δείκτες καρκίνου και θα καλύπτουν τον συνεχή έλεγχο της νόσου, συμπληρωμένο από αναλυτικές εκθέσεις που θα παρέχουν συναφείς και ποιοτικές πληροφορίες και αξιολογήσεις.
Ταυτόχρονα με το Μητρώο Ανισοτήτων του Καρκίνου, το OriON θα συμβάλει στη μείωση των μετρήσιμων διαφορών στην πρόληψη του καρκίνου και την υγειονομική περίθαλψη στην ΕΕ. Βάσει της ανάλυσης των περιεχομένων των Εθνικών Προγραμμάτων Ελέγχου του Καρκίνου, με έμφαση στις ανισότητες στην αντιμετώπιση του καρκίνου και σύμφωνα με την 9η εμβληματική πρωτοβουλία του EBCP, θα προετοιμαστούν πολιτικές συστάσεις για τη μείωση των ανισοτήτων σχετικά με τον καρκίνο στην ΕΕ. Το OriON θα συμβάλει επίσης στην παρακολούθηση της πολιτικής σχετικά με τον καρκίνο από τα κράτη-μέλη, καθώς και θα αναλύσει την υφιστάμενη κατάσταση των Εθνικών Προγραμμάτων Ελέγχου του Καρκίνου με ιδιαίτερη έμφαση στις ανισότητες.
Η Κοινή Δράση συντονίζεται από το Εθνικό Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας της Σλοβενίας, ενώ η Ελλάδα συμμετέχει μέσω της ΗΔΙΚΑ, ως συνδεδεμένης οντότητας του Υπουργείου Υγείας.
Η Κοινή Δράση OriON χρηματοδοτήθηκε από πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της European Health and Digital Executive Agency (HaDEA).
