Ομιλία της Υφυπουργού Υγείας, κ. Ζέττας Μακρή, στη Διάσκεψη Υψηλού Επιπέδου με θέμα «Ελληνικές Μεταρρυθμίσεις στον Τομέα της Υγείας: Βελτιώνοντας την Υγεία των Πολιτών».
12/12/2013
Γραφείο Τύπου Υφυπουργού
Αθήνα, 12 Δεκεμβρίου 2013
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟY
Ακολουθεί η σημερινή ομιλία της Υφυπουργού Υγείας, κ. Ζέττας Μακρή, στη Διάσκεψη Υψηλού Επιπέδου με θέμα «Ελληνικές Μεταρρυθμίσεις στον Τομέα της Υγείας: Βελτιώνοντας την Υγεία των Πολιτών»:
«Η δημόσια υγεία είναι αυτή που ενεργοποιεί, διαμορφώνει, επηρεάζει, επιβάλει τις συμπεριφορές μας από τη διατροφή έως την οδηγική συμπεριφορά, από την άθληση μέχρι τη δυστυχία, από το γέλιο στο κλάμα, από το οικονομικό επίπεδο στην κατοικία και από την εκπαίδευση στην καθημερινή ζωή.
Η δημόσια υγεία είναι αυτό που πληροφορεί, εκπαιδεύει, πείθει, προλαμβάνει, αυτό που επιβάλλει την προφύλαξη, αυτό που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου.
Μπορεί η φροντίδα να είναι ιδιωτική υπόθεση, η δημόσια υγεία όμως είναι συλλογική. Ο καθένας αποφασίζει ελεύθερα για τις πράξεις του αρκεί, εφ' όσον είναι ενημερωμένος, να μην βλάπτει το σύνολο.
Δημόσια υγεία είναι ό,τι δεν αγγίζει άμεσα την περίθαλψη αλλά συχνά καταλήγει σε αυτή ακόμη και όταν προσπαθούμε να την αποφύγουμε. Είναι ό,τι αφορά στις συλλογικές δραστηριότητες και κινδυνεύει να μετεξελιχθεί και να προσλάβει παθολογικές συνέπειες.
Πριν από 20 χρόνια στη χώρα μας η υστέρηση στον τομέα αυτό ήταν σημαντική. Ονόμαζαν την δημόσια υγεία «υγιεινή» μορφάζοντας λιγάκι. Ενώ ειδικοί δημόσιας υγείας θεωρούνταν οικολόγοι πριν την ώρα τους. Οι επαγγελματίες υγείας προσέφεραν φροντίδα, τις περισσότερες φορές πολύ καλά αλλά η συλλογική διάσταση των προβλημάτων παρέμενε άγνωστη. Η υγεία παρουσιαζόταν ως ένα κατ’ ουσία ατομικό αγαθό. Όμως δεν είναι τίποτα πιο σημαντικό από το να ξέρεις να αλλάζεις τον τρόπο που σκέφτεσαι.
Η υγεία δεν θα μπορούσε να περιοριστεί στη λέξη-κλειδί του περασμένου αιώνα, φροντίδα. Μπορεί η πρόσβαση στη φροντίδα υγείας να είναι ουσιαστική, να παραμένει ουσιαστική, όμως η πληροφόρηση, η πρόληψη, η εκπαίδευση, η κατανομή του ιατρικού προσωπικού, οι σύλλογοι των πασχόντων, και η αποτελεσματικότητα των ασφαλιστικών φορέων διαδραματίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο.
Η δημόσια υγεία είναι συλλογική δραστηριότητα. Δεν πρόκειται όμως απλώς για ένα συλλογικό ζήτημα που συνδέεται με γενικές προσεγγίσεις, με παράγοντες κινδύνου, με την οικονομία της υγείας των μεγάλων μαζών και με τη πρόληψη.
Είναι πολύ περισσότερο από αυτό. Είναι η έγνοια για τον εαυτό μας και για τους άλλους. Είναι μία προσέγγιση της υγείας, γενική και συλλογική, ατομική και οικογενειακή, εθνική και Ευρωπαϊκή, μία έννοια θεωρητική και οικονομική, μία αλλαγή στην πορεία κάθε χώρας, πλούσιας ή φτωχής, που θα πάρει παγκόσμιες διαστάσεις.
Οι επιλογές στον τομέα της πολιτικής για την υγεία, πρέπει να σταθμίζονται προσεκτικά ως προς την αξιολόγηση, τη σχέση κόστους-οφέλους, την αποτελεσματικότητα, την αποδοτικότητα και χρειάζονται όλο και περισσότερες πληροφορίες για την κατάσταση της υγείας του πληθυσμού.
Οι πληροφορίες θα πρέπει να αναφέρονται στις ασθένειες, στη συχνότητά τους, στη σοβαρότητά τους, στον αριθμό των ημερών υγιούς ζωής που χάθηκαν, στη προσωρινή ή μόνιμη αναπηρία, στη χρήση, την κατανάλωση υπηρεσιών του συστήματος υγείας, τα φάρμακα, τις ιατρικές επισκέψεις, τις επεμβάσεις, αλλά και στη θεώρηση των πολιτών με βάση με τη κατάσταση της υγείας τους και τους παράγοντες που καθορίζουν τη συμπεριφορά, τις επιδημιολογικές τάσεις, να προσανατολίσει τις δράσεις και να αξιολογήσει τη βασιμότητά τους.
Οι επιλογές αυτές αναδεικνύουν την αδιάκοπη ευθύνη των δημόσιων αρχών σε ό,τι αφορά στη δημόσια υγεία, συμπεριλαμβανομένης και της ανάπτυξης προγραμμάτων επιτήρησης για τις πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες.
Τα συμπεράσματα αυτά θα αμβλύνουν τις ανισότητες στην υγεία με μεγαλύτερη ή μικρότερη επιτυχία, θα προωθήσουν πολιτικές αλληλεγγύης, θα προωθήσουν την επιτήρηση που πρέπει, ώστε να διασφαλιστεί με τον βέλτιστο τρόπο η υγεία, με εκπαίδευση, πρόληψη και φροντίδα.
Οι δημόσιες αρχές μπορούν να εκπληρώσουν τη πρωταρχική τους ευθύνη πλήρως και αποτελεσματικά, μόνο εφόσον μοιράζονται τις πληροφορίες ή τις αποφάσεις τους με τους επαγγελματίες υγείας, αλλά και με τους πολίτες.
Οι Γενικές Συνελεύσεις του ΟΗΕ για την υγεία που διεξάγονται από το 1998 και μετά, αναδεικνύουν την επιθυμία των πολιτών να μοιράζονται κάθε πληροφορία και απόφαση.
Αυτή η έννοια της δημοκρατίας στην υγεία, βρήκε αντανάκλαση σε όλους τους νόμους των προηγμένων κρατών, οι οποίοι ενισχύουν μεταξύ άλλων τη πληροφόρηση των πολιτών και τις πολιτικές πρόληψης.
Πρέπει να μιλάμε, πρέπει πάντα να μιλάμε. Είμαστε έτοιμοι να κάνουμε τα πάντα για την υγεία μας. Να θυσιαστούμε για την οικογένειά μας, για τα παιδιά ή τους γονείς μας.
Ο ίδιος συλλογισμός πρέπει να διαπερνά και τη δημόσια υγεία. Απέχουμε πολύ ωστόσο από αυτό. Σκεφτόμαστε πάντα ότι η ασθένεια θα πλήξει τον διπλανό μας, αλλά όταν φτάνει σε εμάς μένουμε έκπληκτοι και είμαστε απροετοίμαστοι.
Θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη αυτό το ψυχοπαθολογικό μηχανισμό έκπληξης. Γνωρίζουμε ότι χιλιάδες θάνατοι στην Ελλάδα οφείλονται στο παθητικό κάπνισμα.
Στις οικογένειες πάντως σπάνια θα ακούσετε μία γυναίκα να το επισημαίνει στον καπνιστή σύζυγό της. Πρόκειται για καθημερινές μικρές καταστροφές. Μας διαφεύγουν, μας προσπερνούν, τις αγνοούμε.
Όλοι οι νόμοι για τη δημόσια υγεία επιβεβαιώνουν και ενισχύουν το ρόλο της υγειονομικής επιτήρησης στις πολιτικές επιτήρησης. Η αξιολόγηση των υλοποιούμενων στόχων πρέπει να βασίζεται στην ανάπτυξη των συστημάτων επιτήρησης.
Ωστόσο η επιτήρηση πρέπει επίσης να είναι σε θέση να προτείνει εξηγήσεις για τις συμπεριφορές μας και τη διαχείριση των κινδύνων, τονίζοντας κατά αυτόν τον τρόπο τη θέση των κοινωνικών επιστημών στις διαδικασίες υγειονομικής επιτήρησης.
Έτσι θα διαφωτιζόμαστε επαρκώς για τους παράγοντες που καθορίζουν τη συμπεριφορά μας. Ο τρόπος διατροφής, η κατανάλωση τοξικών ουσιών, οι σεξουαλικές πρακτικές, η τήρηση ή παραβίαση των κανόνων ασφαλείας, αποτελούν μερικούς από τους καθοριστικούς παράγοντες για την υγεία που πρέπει κανείς να παρατηρεί και να κατανοεί, καθώς και η υγεία δεν τεμαχίζεται σε υγειονομικά μηνύματα, όσο ορθά και αν είναι, γύρω από το βάσιμο ενός κανόνα, ενίοτε ευμετάβλητου, καμία φορά αυθαίρετου, συνήθως αμφισβητήσιμου.
Δεν υποδεικνύουμε στη ζωή κανόνες. Ας αναλογιστούμε επίσης τις χρόνιες παθήσεις που είναι ένα αυξανόμενο βάρος σε όλες τις χώρες.
Πρέπει να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη για να βοηθηθούμε στην ανάπτυξη ουσιαστικών πολιτικών πρόληψης. Η πρόληψη παραμένει το καλύτερο μέσο καταπολέμησης αυτών των ασθενειών.
Η παχυσαρκία, ο διαβήτης, οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι επικίνδυνες για τον άνθρωπο.
Δεν θα προσπεράσουμε αυτούς τους κινδύνους και δεν θα περιμένουμε, δεν θα πάρουμε χρόνο για να δράσουμε. Εάν η δομή της δημόσιας υγείας είναι διαφανής και τα έργα απλά και ουσιαστικά, θα βρούμε κεφάλαια, θα βρούμε εταίρους.
Η επένδυση πάνω σε δράσεις πρόληψης, προνοητικότητας, εκτίμησης κινδύνου και επαγρύπνησης, είναι όχι απλά επιβεβλημένη για την προστασία της ιδιωτικής και δημόσιας υγείας, αλλά ακόμα και με αυστηρά και αποκλειστικά δημοσιονομικά κριτήρια είναι αποδεδειγμένα πολλαπλάσια επωφελείς, γιατί το κόστος αντιμετώπισης της ασθένειας, δηλαδή η θεραπεία, οι εργατοώρες του νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού, τα φάρμακα, η χρήση υπηρεσιών υγείας όπως είναι η ενδονοσοκομειακή νοσηλεία, που δεν θα δαπανήσει το κράτος, είναι στη νιοστή μεγαλύτερο από την ελάχιστη δαπάνη που θα έχει επενδύσει στην πρόληψη.
Δεν είναι τυχαίο ότι η επένδυση πόρων στον τομέα της πρόληψης αποτελεί βασική αρχή της δημόσιας υγείας σε όλα τα οργανωμένα κράτη. Μόνον οι αδαείς και επιστημονικά ανεπαρκείς μπορεί να θεωρήσουν ότι η επένδυση πόρων σε δράσεις πρόληψης δεν είναι σκόπιμη και αυτό γιατί αδυνατούν να το καταμετρήσουν με όρους ποσοτικούς.
Το ερώτημα δηλαδή είναι απλό. Αν μου συνέβαινε, π.χ., μια υγειονομική απειλή, τι θα μου κόστιζε; Επένδυση λοιπόν στη δημόσια υγεία και έμφαση στην πρόληψη χρόνιων νοσημάτων, καρδιαγγειακά, καρκίνος, διαβήτης. Στην εφαρμογή προγραμμάτων και εκστρατειών πρόληψης και καταπολέμησης των παραγόντων κινδύνου, κάπνισμα, παχυσαρκία, υπέρταση.
Στη δημιουργία εθνικών αρχείων, στην ενδυνάμωση των περιφερειακών υπηρεσιών δημόσιας υγείας με παράλληλη ενδυνάμωση του ΚΕΕΛΠΝΟ, που αποτελεί τον κεντρικό φορέα δημόσιας υγείας στην Ελλάδα.
Απλοποίηση των νομοθετικών πλαισίων που οδηγούν στη λήψη υγειονομικών αποφάσεων, ανίχνευση και κατάργηση των αλληλοεπικαλύψεων και των συναρμοδιοτήτων. Το Πρόγραμμα Health in Action, βάζοντας στο κέντρο αποκλειστικά και μόνο τον άνθρωπο, αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για την αποκατάσταση και ενδυνάμωση της δημόσιας υγείας στη χώρα μας, μέσα από τη συνολική μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας.
Και εμείς, όπως σας είπα και πριν, και η Κυβέρνηση αλλά και στο Υπουργείο Υγείας, θέλουμε την ενεργό συμμετοχή των εμπλεκομένων, θέλουμε τη δέσμευση, και τη ζητούμε, των επαγγελματιών του χώρου υγείας, την πλήρη συμμετοχή των πολιτών, ακόμα και των ασθενών, μέσα από διαδικασίες εκτεταμένης διαβούλευσης.
Οι Έλληνες απολαμβάνουν σχετικά καλές υπηρεσίες υγείας. Χρειάζεται να γίνουν καλύτερες και το σύστημα υγείας να γίνει πιο ανθρωποκεντρικό, να εστιάζει καταρχήν στον άνθρωπο και στον ασθενή και στην εξυπηρέτηση των πραγματικών αναγκών.
Σας ευχαριστώ πολύ».
