Θεωρίες και Μοντέλα Διάσωσης στο Νερό

ΕΝΟΤΗΤΑ 5:

ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΛΑ ΔΙΑΣΩΣΗΣ ΣΤΟ ΝΕΡΟ

Ορισμός του Πνιγμού

Πνιγμός ονομάζεται η διαδικασία εμφάνισης αναπνευστικής βλάβης εξαιτίας βύθισης ή εμβάπτισης σε υγρό. Το αποτέλεσμα του πνιγμού μπορεί να είναι θάνατος, τραυματισμός και μη τραυματισμός. Ο ορισμός δεν υπονοεί την θνησιμότητα, ή την αναγκαιότητα ιατρικής αντιμετώπισης για την απομάκρυνση του αιτίου, ούτε ότι υγρό έχει εισέλθει απαραίτητα στους πνεύμονες. Υπάρχει συμφωνία στην εγκατάλειψη των όρων υγρός, ξυρός, ενεργητικός, παθητικός και δευτεροβάθμιος πνιγμός.

Πηγή: World Drowning Congress 2002.

Το Μοντέλο 4W του Πνιγμού

Έχει λεχθεί ότι παράγοντες όπως ο διασώστης, το θύμα, η τοποθεσία και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιείται ο πνιγμός επηρεάζουν την έκβασή του. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να προσδιορίσει τους παράγοντες και τον τρόπο με τον οποίο συμβάλουν στην επιβίωση ενός ατόμου σε ένα πνιγμό αλληλεπιδρώντας ο ένας με τον άλλον. Τα συμπεράσματα δύο μελετών μιας ενιαίας έρευνας (ανάλυσης περιεχομένου και συνεντεύξεων) και της βιβλιογραφικής ανασκόπησης που αποτέλεσε τη βάση για την ανάπτυξη του Μοντέλου 4W, κατέληξαν στα παρακάτω:

Ο Διασώστης

Ο πρώτος και πιο σημαντικός παράγοντας για την έκβαση ενός πνιγμού είναι ο διασώστης. Ο ιδανικός διασώστης πρέπει να έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

■ άντρας μεταξύ 20-30 ετών, ψηλότερος και βαρύτερος από ένα μέσο θύμα (π.χ. περίπου 80 κιλά βάρος και περίπου 1.80μ ύψος), σωματικά ισχυρός και σε καλή κατάσταση, με καλή όραση και ικανότητα στην κολύμβηση.

■ διατηρεί ανανεωμένα τα ναυαγοσωστικά του διπλώματα και έχει προηγούμενη επαγγελματική εμπειρία ως ναυαγοσώστης

■ γνωρίζει τους κινδύνους της υδάτινης περιοχής.

■ είναι προτιμότερο να εργάζεται ως μέλος ναυαγοσωστικής ομάδας και να συνεργάζεται με άλλες υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης παρά να είναι ερασιτέχνης.

■ εποπτεύει τις εσωτερικές ή υπαίθριες λουτρικές περιοχές με διαστάσεις που επιτρέπουν την εφαρμογή των Κανόνων Προστασίας 10/20 και 30/120.

■ είναι σε θέση να εντοπίσει οπτικά το θύμα, αναγνωρίζει την ενστικτώδη αντίδραση πνιγμού, αντιδρά γρήγορα παρά την απάθεια των αυτόπτων μαρτύρων του συμβάντος, και ενεργεί ως εκπαιδευτικός.

Αν και είναι δύσκολο και ίσως αδύνατο να επιτευχθεί το ανωτέρω πρότυπο, θα ήταν καλή πρακτική εάν η «βιομηχανία» του νερού το χρησιμοποιούσε ως οδηγό για την επιλογή του προσωπικού της.

Το Θύμα

Ο δεύτερος πιο σημαντικός παράγοντας για την έκβαση ενός πνιγμού είναι το θύμα. Με βάση τα συμπεράσματα της παρούσας μελέτης φαίνεται ότι όσο περισσότερα χαρακτηριστικά από τον παρακάτω κατάλογο συγκεντρώνει ένα θύμα, τόσο πιο δυσμενές ενδέχεται να είναι το αποτέλεσμα. Το θύμα είναι συνήθως, αλλά όχι απαραιτήτως:

■ άντρας οποιασδήποτε ηλικίας

■ επισκέπτεται πρώτη φορά τον λουτρικό χώρο

■ αρχάριος κολυμβητής ή αναίσθητος όταν τον εντόπισε ο διασώστης

■ άτομο με αναπηρία ή με κακό ιατρικό ιστορικό

■ άτομο που συμμετέχει σε δραστηριότητα νερού πλήρως ντυμένος (π.χ μουσουλμάνοι)

■ κάποιος που δεν φορά προσωπική συσκευή επίπλευσης

■ προέρχεται από χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό στρώμα

■ συμμετέχει σε επικίνδυνες δραστηριότητες.

Ο Τόπος του Συμβάντος

Ο τρίτος παράγοντας που καθορίζει το αποτέλεσμα ενός πνιγμού είναι ο τόπος του συμβάντος. Με βάση τα συμπεράσματα της παρούσας μελέτης φαίνεται ότι ο τόπος του περιστατικού μπορεί να είναι οποιοδήποτε υδάτινο περιβάλλον:

■ εσωτερικός, κλειστός και υπαίθριος χώρος με βάθος νερού τουλάχιστον 2εκ.

■ εκτεθειμένος σε διάφορες καλές ή κακές περιβαλλοντικές συνθήκες

■ όπου η κλίση του δαπέδου είναι κατηφορική

■ σε οποιαδήποτε απόσταση από την στεριά

■ όπου μπορεί να προκληθεί επικίνδυνη συμπεριφορά και η αναληφθείσα δραστηριότητα μπορεί να επιφέρει ψυχολογικό άγχος

■ σε απουσία κανονισμών ασφαλείας ή όταν παραβιάζεται ο νόμος.

Οι Συνθήκες του Περιστατικού

Ο τέταρτος πιο σημαντικός παράγοντας που καθορίζει το αποτέλεσμα ενός πνιγμού είναι οι περιστάσεις κάτω από τις οποίες θα πραγματοποιηθεί. Με βάση τα συμπεράσματα της παρούσας μελέτης φαίνεται ότι οι περιστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε ένα πνιγμό, είναι:

■ χρονικά οποτεδήποτε αλλά κυρίως κατά τη διάρκεια της ημέρας σε όλες τις εποχές του χρόνου

■ οποιαδήποτε ανθρώπινη δραστηριότητα που μπορεί το θύμα να συμμετέχει, μέσα, κοντά, επάνω από ή κάτω από την επιφάνεια ενός υγρού

■ έλλειψη στην ποιότητα ή απουσία σωστικού εξοπλισμού και συσκευών επίπλευσης

■ οποιαδήποτε επικίνδυνη δραστηριότητα που δεν συμμορφώνεται με τις διαδικασίες ασφάλειας

Η Αλληλεπίδραση των Παραγόντων

Σύμφωνα με το Μοντέλο 4W η έκβαση της διάσωσης δεν εξαρτάται μόνο από τους ανωτέρω παράγοντες, αλλά και από τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν. Όπως αποδείχθηκε, το ζευγάρι των παραγόντων, διασώστης-θύμα, ήταν σημαντικό και στις δύο μελέτες και επίσης ο διασώστης ήταν ο κυρίαρχος παράγοντας σε όλες τις υπόλοιπες αλληλεπιδράσεις που, παρόλα αυτά, δεν ήταν καλά θεμελιωμένες. Πιο συγκεκριμένα, παρόλο που ο διασώστης και το θύμα φάνηκαν να παίρνουν 5 βαθμούς και στις δύο μελέτες (με άριστα το 6), καταδεικνύοντας ισάξιο βαθμό σπουδαιότητας σε όλα τα αναφερόμενα περιστατικά πνιγμού που αναλύθηκαν, οι άλλοι παράγοντες παρουσίασαν ποικίλο βαθμό σπουδαιότητας. Για αυτόν τον λόγο, παρακάτω θα αναλυθεί μόνο ο τρόπος με τον οποίο ένας διασώστης με θετικά χαρακτηριστικά μπορεί να σώσει επιτυχώς ένα θύμα.

Ποιος σώζει Ποιον λοιπόν; Εφόσον η έκβαση της διάσωσης δεν εξαρτάται μόνο από τους ενιαίους παράγοντες αλλά και από την αλληλεπίδραση μεταξύ τους, αποδείχθηκε ότι ένα θύμα με ορισμένα δυσμενή χαρακτηριστικά έχει πιθανότητα να σωθεί από ένα διασώστη με μερικά ευνοϊκά χαρακτηριστικά όπως αυτά που περιγράφονται παρακάτω:

■ Το θύμα δεν μπορεί να σωθεί χωρίς την ύπαρξη ενός ναυαγοσώστη και ενός αυτόπτη μάρτυρα. Εντούτοις, δεν είναι σωστό να βασιζόμαστε στους θεατές (λουόμενους και αυτόπτες μάρτυρες), και επομένως, η νομοθεσία πρέπει να επιβάλει αυστηρά την παρουσία ναυαγοσώστη σε όλους τους λουτρικούς χώρους που χρησιμοποιούνται από ανθρώπους.

■ Σε γενικές γραμμές η ασφάλεια του θύματος εξαρτάται από την ποιότητα της όρασης του διασώστη, την ταχύτητα δράσης του, την δυνατότητά του να είναι σε επαγρύπνηση, να αξιολογεί την κρισιμότητα της κατάστασης. Εξαρτάται επίσης από την ικανότητά του να αντιδρά παρά την απάθεια των υπολοίπων παρευρισκομένων, τη γνώση για τον κίνδυνο που μπορεί να υπάρχει στο νερό για το θύμα, τους άλλους παρευρισκόμενους, και σε περίπτωση που το θύμα δεν έχει καλή φυσική κατάσταση, θα πρέπει οι διασώστες να έχουν καλή φυσική κατάσταση.

■ Τα θύματα και των δυο φύλων και όλων των εθνικοτήτων μπορούν να σωθούν από διασώστες που θα τα εντοπίσουν, θα αντιδράσουν αμέσως, θα έχουν φυσική δύναμη και πείρα στη διάσωση, γνωρίζουν τους κινδύνους που υπάρχουν για τους λουομένους ή τα θύματα στην συγκεκριμένη υδάτινη περιοχή, αντιδρούν αγνοώντας την απάθεια των υπολοίπων παρευρισκομένων, παραμένουν άγρυπνοι, αναγνωρίζουν τον παράγοντα IDR, και κάνουν σωστή εκτίμηση του κινδύνου.

■ Τα λευκά θύματα χρωστούν την επιβίωσή τους κυρίως σε άντρες ναυαγοσώστες μέσης ηλικίας που συνήθως προέρχονται από υψηλότερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα. Όσοι προέρχονται από τέτοια κοινωνικο-οικονομικά στρώματα έχουν την δυνατότητα να εμπλακούν σε δραστηριότητες που ένας μαύρος δεν θα μπορούσε να αντέξει οικονομικά, και συνεπώς δεν θα μπορούσε να απομακρυνθεί από την στεριά. Σε αυτήν την περίπτωση ο ναυαγοσώστης πρέπει να έχει καλή όραση και ικανότητα να αναγνωρίσει τον παράγοντα IDR (βλ ενότητα 13.1), παραμένοντας άγρυπνος.

■ Θύματα με διάφορες ασχολίες και συμπεριφορές μέσα, γύρω, και επάνω από το υγρό στοιχείο (π.χ. γαλατάς, αστροναύτης, ναυτικός, πιλότος αεροπλάνου) είναι πιθανό να σωθούν από μέσης ηλικίας (20-30 ετών) άντρες ναυαγοσώστες που έχουν πείρα και εμπειρία στη διάσωση και ξέρουν επίσης τους ιδιαίτερους κινδύνους που μπορεί να υπάρχουν για τον εαυτό τους και το θύμα.

■ Άνθρωποι που κάνουν επικίνδυνα πράγματα (π.χ. εκείνοι που περπατούν μόνοι σε μια παγωμένη λίμνη, κολυμπούν μακριά από την ακτή, αφήνουν αφύλαχτα τα παιδιά τους στην λουτρική περιοχή, προσπαθούν να περάσουν παράνομα τα σύνορα διασχίζοντας ένα ποτάμι, οδηγούν σε πλημμυρισμένους δρόμους, κ.λπ.) έχουν πιθανότητες να σωθούν αν ο διασώστης αντιδράσει αγνοώντας την απάθεια των υπολοίπων παρευρισκομένων και κάνει σωστή εκτίμηση του κινδύνου πριν ξεκινήσει τη διάσωση.

■ Τα θύματα χωρίς καλή φυσική κατάσταση είναι πιθανό να σωθούν είτε επειδή ένας αυτόπτης μάρτυρας θα ειδοποιήσει το ναυαγοσώστη ή επειδή ένας επαγγελματίας διασώστης θα αναγνωρίσει την ενστικτώδη αντίδραση πνιγμού τους. Από την άλλη, τα θύματα με καλή φυσική κατάσταση, αισθάνονται συνήθως σίγουρα για τις δυνατότητές τους και αρχίζουν δραστηριότητες στο νερό, ακόμη και σε περιοχές που δεν υπάρχει ναυαγοσώστης. Σε αυτήν την περίπτωση, θα σωθούν μόνο εάν υπάρχει ένας θεατής ή ένας ερασιτέχνης διασώστης που θα ενεργήσει γρήγορα κάνοντας εκτίμηση του κινδύνου πριν τη διάσωση.

■ Άντρες θύματα είναι πιθανότερο ότι θα σωθούν από άντρες διασώστες.

■ Άτομα νεαρά και μέσης ηλικίας μπορούν να σωθούν από 20-30χρονους άντρες ναυαγοσώστες, που θα επέμβουν αμέσως, θα τους εντοπίσουν οπτικά, έχουν φυσική κατάσταση και την απαραίτητη πείρα να εκτελέσουν τη διάσωση. Οι διασώστες πρέπει επίσης να έχουν την ικανότητα να αγνοούν την απάθεια των παρευρισκομένων (αφού οι περισσότεροι από αυτούς δεν θα καταλάβουν ότι κάποιος κινδυνεύει), πρέπει να παραμείνουν άγρυπνοι και να αναγνωρίσουν τον παράγοντα IDR, να κάνουν εκτίμηση του κινδύνου που μπορεί να υπάρχει στην περιοχή για τους λουομένους ή το θύμα (π.χ. το βάθος του νερού και η κλίση του πυθμένα, ή πιο ακραίες καταστάσεις). Επίσης, τα μέσης ηλικίας θύματα είναι πιθανό να σωθούν από ερασιτέχνες διασώστες σε μέρη όπου υπήρχαν θεατές. Αυτό μπορεί να εξηγηθεί επειδή τα μέσης ηλικίας θύματα τείνουν να εμπλέκονται σε δραστηριότητες νερού πιο μακριά από την ακτή, μόνοι, κάνοντας πιο πολύπλοκες δραστηριότητες, αγνοώντας μερικές φορές τους κανόνες ασφάλειας.

■ Τα θύματα που δεν διαμένουν στην περιοχή όπου πραγματοποιήθηκε ο πνιγμός μπορούν να σωθούν από τους νεαρούς ναυαγοσώστες και των δύο φύλων που έχουν πείρα, προηγούμενη επαγγελματική εμπειρία και γνωρίζουν τους κινδύνους που μπορεί να υπάρχουν για το διασώστη σε αυτήν την υδάτινη περιοχή. Από την άλλη, άνθρωποι από άλλες περιοχές θα εμπιστευτούν την επιβίωσή τους σε έμπειρους διασώστες που ξέρουν τους υδρόβιους κινδύνους και θα αντιδράσουν αγνοώντας την απάθεια των υπολοίπων παρευρισκομένων.

■ Μη κολυμβητές μπορούν να σωθούν από μέσης ηλικίας διασώστες που γνωρίζουν τους τυχόν υδρόβιους κινδύνους της περιοχής (για τους λουόμενους ή τα θύματα) και που είναι σε θέση να αντιδράσουν αγνοώντας την απάθεια των υπολοίπων παρευρισκομένων. Πρέπει επίσης να έχουν πείρα, σωματική δύναμη, να παραμένουν άγρυπνοι και να είναι ικανοί να αναγνωρίσουν την ενστικτώδη αντίδραση πνιγμού του θύματος.

■ Τα τραυματισμένα θύματα μπορούν να σωθούν από άντρες διασώστες μέσης ηλικίας, σωματικά δυνατούς με πείρα στη διάσωση, οι οποίοι γνωρίζουν τους κινδύνους της υδρόβιας περιοχής, είναι σε εγρήγορση, αντιδρούν γρήγορα, αγνοούν την απάθεια των υπολοίπων παρευρισκομένων και συνεργάζονται με υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης (πυροσβεστική, αστυνομία, πολεμική αεροπορία κλπ).

■ Ένα αναίσθητο θύμα θα έχει περισσότερες πιθανότητες επιβίωσης εάν ο ναυαγοσώστης ή ένας επαγγελματίας διασώστης έχει πείρα, σωματική δύναμη, ποιοτική κατάρτιση, παραμένει άγρυπνος, ξέρει τι κίνδυνοι μπορεί να υπάρχουν για τους λουόμενους ή τα θύματα, αντιδρά γρήγορα αγνοώντας την απάθεια των υπολοίπων παρευρισκομένων και συνεργάζεται με άλλες υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης.

■ Πολλαπλά θύματα, είναι πιθανό να σωθούν εάν οι διασώστες έχουν σωματική δύναμη, γνώση των κινδύνων που μπορεί να υπάρχουν (για τους λουόμενους ή τα θύματα), δυνατότητα να αντιδράσουν αγνοώντας την απάθεια των υπολοίπων παρευρισκομένων, παραμένουν άγρυπνοι, και είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τον παράγοντα IDR των αρχάριων κολυμβητών.

■ Ένα θύμα μπορεί επίσης να σωθεί από τον διασώστη που έχει την ικανότητα να αντιληφθεί τον κίνδυνο.

■ Τα συμπεράσματα που βγήκαν από την παρούσα μελέτη είναι:

■ Όταν υπάρχει ανθρώπινη δραστηριότητα μέσα, γύρω, κοντά και πάνω από το υδάτινο περιβάλλον, τότε, ένας πνιγμός μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε (λόγω λάθους του λουομένου ή του ναυαγοσώστη), οπουδήποτε και κάτω από οποιεσδήποτε περιστάσεις.

■ Οι παράγοντες που καθορίζουν την έκβαση ενός πνιγμού (με σειρά σημαντικότητας) είναι ο διασώστης (επαγγελματίας ναυαγοσώστης ή ερασιτέχνης διασώστης), το θύμα, η τοποθεσία του περιστατικού, και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες πραγματοποιήθηκε το γεγονός.

■ Τα συμπεράσματα για την αλληλεπίδραση των παραγόντων δεν συμπίπτουν. Εντούτοις, ο διασώστης παίζει τον κυρίαρχο ρόλο ανάμεσα σε αυτές τις σχέσεις. Το μόνο καλά τεκμηριωμένο ζεύγος παραγόντων που καθορίζει το αποτέλεσμα είναι ο διασώστης και το θύμα.

■ Η ριψοκίνδυνη συμπεριφορά οδηγεί στο πνιγμό όταν τα θύματα είναι πρόθυμα να επιδιώξουν την ευχαρίστηση με το να εμπλακούν σε υδρόβιες δραστηριότητες με κίνδυνο που αντιλαμβάνονται ως ελεγχόμενο.

Πηγή: Dr. Stathis Avramidis.

Η 5-λεπτη Στρατηγική Σαρώματος

Βασισμένος σε πολύχρονη επιστημονική έρευνα και μελέτες που γίνονται με χιλιάδες ναυαγοσώστες σε όλο τον κόσμο, ο Tom Griffiths, Ed.D. από το Penn State University, έχει αναπτύξει μια συστηματική προσέγγιση στην επιτήρηση των ναυαγοσωστών γνωστή ως «5-λεπτη Στρατηγική Σαρώματος».^® Αυτή η στρατηγική απαιτεί από τους ναυαγοσώστες να αλλάζουν στάση και τρόπο οπτικού σαρώματος του νερού κάθε πέντε λεπτά. Πρέπει επίσης να μετράνε τους ανθρώπους στη ζώνη τους κάθε φορά που αλλάζουν τη στάση ή τη στρατηγική σαρώματός τους (κάθε 5 λεπτά). Οι έρευνες πάνω στη φυσιολογία και την ψυχολογία έχουν δείξει ότι μετά από 15 λεπτά της εκτέλεσης ενός απλού στόχου, η απόδοση ενός ανθρώπου σε εκείνο τον στόχο χειροτερεύει. Η πεντάλεπτη στρατηγική σαρώματος^® αναπτύχθηκε για να βοηθήσει την εγρήγορση των ναυαγοσωστών εκτελώντας το στόχο τους που είναι η επίβλεψη των ανθρώπων στο νερό.

Αυτή η στρατηγική είναι βασισμένη στις φυσιολογικές και ψυχολογικές αντιδράσεις, και στα αποτελέσματα έρευνας πάνω στο τι κάνουν πολλοί πεπειραμένοι ναυαγοσώστες ώστε να μένουν άγρυπνοι. Η 5-λεπτη στρατηγική σαρώματος^® βοηθά να παραμένουν οι ναυαγοσώστες φυσικά πιο άγρυπνοι με την προώθηση μιας υψηλότερης αναπνευστικής συχνότητας και τους βοηθά επίσης να μείνουν διανοητικά σε επιφυλακή με το να αλλάζουν τη διανοητική διαδικασία τους κάθε πέντε λεπτά. Αυτή η τεχνική, που είχε ως σκοπό να βελτιώσει τη συγκέντρωση και την προσοχή μειώνοντας την πλήξη, απαιτείται τώρα από τους 35.000 ναυαγοσώστες του Ellis & Associates. Η 5-λεπτη Στρατηγική Σαρώματοςείναι γνωστή και ως καινοτόμος τεχνολογία που χρησιμοποιείται για την εκπαίδευση των ναυαγοσωστών.

Πηγή: Dr. Tom Griffiths.

Οι C-Zones του Connolly

Οι ναυαγοσώστες, όταν μαζεύονται, συζητούν και συχνά αναλύουν τα γεγονότα διάσωσης και πνιγμού. Η παρούσα εργασία προορίζεται ως ενίσχυση σε τέτοιες συζητήσεις. Είναι αρκετά απλή ώστε να μπορεί να τη θυμάται κανείς εύκολα, να γραφτεί γρήγορα σε ένα κομμάτι χαρτί και παρόλα αυτά αρκετά λεπτομερής για να αποτελεί ένα σοβαρό εργαλείο ανάλυσης. Χρησιμεύει επίσης ως βοήθημα διδασκαλίας προσφέροντας μια οπτική επισκόπηση των επιλογών διάσωσης και των συνεπειών τους στα διάφορα στάδια στη διαδικασία πνιγμού. Η χρήση των καμπυλών, επιτρέπει τη σύγκριση μεταξύ πολυάριθμων παραλλαγών διαφόρων θυμάτων και της έκβασης κάθε τέτοιου περιστατικού πάνω σε γραφικές παραστάσεις.

Οι κάθετες, οριζόντιες και διαγώνιες γραμμές που είναι τραβηγμένες σε μια σειρά έξι συνδεδεμένων ορθογώνιων ζωνών στους άξονες Χ (σοβαρότητα) και Υ (χρόνος) χρησιμοποιούνται για να διαμορφώσουν την εξέλιξη οποιουδήποτε περιστατικού στο νερό από την αρχή, οδηγούμενου είτε σε επιβίωση είτε στο θάνατο (πίνακας 1).

Πίνακας 1: Ο πίνακας εξηγεί τις C zones. C0 (Comfort Zone): Το άτομο νιώθει ικανοποιητικά και δεν απειλείται κοντά ή μέσα στο νερό. C1 (Concern Zone): Τα αισθήματα του ατόμου αλλάζουν από ικανοποιητικά σε ανησυχία πχ πτώση σε βαθύ νερό. C2 (Crisis Zone): Το άτομο πιστεύει πως η ζωή του απειλείται. Μπορεί να μεταπηδήσει από το C0 στο C2. C3 (Critical Zone): Το άτομο είναι ανίκανο να βοηθήσει από μόνο του τον εαυτό του ή έχει σχεδόν εξαντληθεί, ίσως αρχίσει ή διακατέχεται ήδη από πανικό. Ο χρόνος επιβίωσης μετράται με δευτερόλεπτα. C4 (CPR Zone): Το άτομο είναι αναίσθητο και χρειάζεται επείγουσα υποστήριξη ζωής. C5 (Conclusion Death): Το άτομο είναι νεκρό και υπεράνω κάθε βοήθειας.

Όπως βλέπουμε στον πίνακα 1 κάθε ζώνη C διαιρείται σε μια ελάχιστη και μια μέγιστη ζώνη. Οι ακόλουθες παράγραφοι το εξηγούν αυτό πιο λεπτομερώς.

C1: Η Ζώνη Ανησυχίας

Κάτι συμβαίνει και μετατρέπει τα συναισθήματα ενός ατόμου από άνεση σε ανησυχία. Το νέο αίσθημα μπορεί να κυμανθεί από την ελάχιστη ανησυχία (ένας καλός κολυμβητής σκοντάφτει και πέφτει σε ένα λιμάνι και απλά ενοχλείται επειδή βράχηκαν τα ρούχα του) ως σημαντική ανησυχία (ένας αδύναμος κολυμβητής πέφτει σε ένα λιμάνι, δυσκολεύεται να κολυμπήσει και να αναπνεύσει, αλλά ακόμα σκέφτεται ότι μπορεί να κολυμπήσει την μικρή απόσταση μέχρι τη στεριά). Κάποια δράση, είτε από το ίδιο το άτομο είτε εξωτερική, είτε συνδυασμός και των δύο, απαιτείται για να αποκαταστήσει το αίσθημα άνεσης.

C2: Η Ζώνη Κρίσης

Το άτομο θεωρεί ότι η ζωή του απειλείται. Στο κάτω επίπεδο της ζώνης κρίσης ένα άτομο γνωρίζει ότι υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα που θα μπορούσε να οδηγήσει στο θάνατο αλλά δεν το σκέφτεται ως πιθανή έκβαση. Θα μπορούσε να είναι ο κουρασμένος κολυμβητής που πίστευε ότι θα μπορούσε να κολυμπήσει στη στεριά και συνειδητοποιεί ότι τελικά δεν μπορεί. Σκέφτεται ότι είναι ικανός να αφαιρέσει μερικά ρούχα και να καταφέρει να κολυμπήσει σε ένα κοντινό σχοινί πρόσδεσης και να περιμένει εκεί βοήθεια από αλλού. Σύντομα έχει φύγει από τη Ζώνη Άνεσης, μέσω της Ζώνης Ανησυχίας και φτάνει στη Ζώνη Κρίσης. Στο ανώτερο σημείο της Ζώνης Κρίσης το άτομο πιστεύει ότι αν δεν συμβεί αμέσως κάτι θετικό θα πεθάνει. Ένας αρχάριος κολυμβητής που θα έμπαινε σε βαθύ νερό θα έπεφτε κατ' ευθείαν σε αυτήν την ζώνη. Ο κολυμβητής μας, στο κατώτερο τμήμα της Ζώνης Κρίσης μπορεί επιτυχώς να αφαιρέσει μερικά ρούχα αλλά καταπίνει τόσο πολύ νερό κατά την προσπάθειά του, που δεν μπορεί πλέον να αναπνεύσει και είναι κοντά στην απόλυτη κολυμβητική αποτυχία. Επομένως εισέρχεται στο ανώτερο τμήμα της Ζώνης Κρίσης. Εάν αυτός, παρόλα αυτά, φθάσει στο σχοινί και κρατώντας το αποκαταστήσει βαθμιαία την αναπνοή του, θα παραμείνει στο κατώτερο τμήμα της Ζώνης Κρίσης περιμένοντας τη διάσωση ή μετά από μια περίοδο ανάπαυσης μπορεί να ανακτήσει τις δυνάμεις του και να είναι σε θέση να ολοκληρώσει το κολύμπι του αβοήθητος, επιστρέφοντας με αυτόν τον τρόπο στη Ζώνη Άνεσης.

C3: Η Κρίσιμη Ζώνη

Το άτομο είναι ανίκανο να σώσει τον εαυτό του ή είναι σωματικά εξαντλημένο και μπορεί να είναι κοντά σε μια κατάσταση πανικού (ή βρίσκεται ήδη εκεί). Ο χρόνος επιβίωσής του μετριέται τώρα σε δευτερόλεπτα. Στο κατώτερο σημείο της Κρίσιμης Ζώνης, το άτομο δεν έχει ακόμα πανικοβληθεί και μπορεί να έχει αρκετή ενέργεια για μια τελευταία προσπάθεια. Στο ανώτερο σημείο της Κρίσιμης Ζώνης το άτομο είναι ανίκανο να βοηθήσει τον εαυτό του και διακατέχεται από πανικό. Ο κουρασμένος κολυμβητής αποτυγχάνει να φθάσει στο σχοινί πρόσδεσης, και πνίγεται. Τα άτομα που βρίσκονται στο ανώτερο σημείο αυτής της ζώνης χρειάζονται άμεση διάσωση ή θα χάσουν τις αισθήσεις τους.

C4: Η Ζώνη CPR

Σε αυτήν την ζώνη το άτομο είναι αναίσθητο και έχει ανάγκη από άμεση υποστήριξη ζωής, απλής ή προχωρημένης. Η άμεση απομάκρυνση από το νερό με την παροχή στη συνέχεια καρδιο-αναπνευστικής αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ) είναι η βασική υποστήριξη ζωής. Η προχωρημένη υποστήριξη ζωής, περιλαμβάνει ΚΑΡΠΑ που συνδυάζεται με τη χρήση οξυγόνου και φαρμάκων αναζωογόνησης. Παράγοντες όπως η διάρκεια της εμβάπτισης πριν από την αναζωογόνηση, ο τύπος και η θερμοκρασία του νερού, το μέγεθος του σώματος και η ηλικία, επηρεάζουν το πόσο θα χρειαστεί ένα άτομο για να κινηθεί μέσω αυτής της ζώνης δηλ. από την απώλεια αισθήσεων στον κλινικό θάνατο (καρδιακή ανεπάρκεια) και τελικά το βιολογικό θάνατο.

Άξονες και Σημεία

Σοβαρότητα (↓): Όσο πιο κάτω είναι το θύμα στο πλαίσιο (κάθετος άξονας) τόσο πιο κοντά βρίσκεται στο θάνατο. Η παροχή βοήθειας μπορεί να ανυψώσει το θύμα μέχρι τη Ζώνη Ανησυχίας ή πίσω στη Ζώνη Άνεσης. Τα θύματα μπορούν να πέσουν κάθετα μέσω μιας ζώνης π.χ. μέσω C1, C2 ή ακόμα και C3.

Χρόνος: (à) Ο οριζόντιος άξονας παρουσιάζει την περίοδο που αρχίζει στην μετάβαση στη Ζώνη Ανησυχίας και που τελειώνει στην επιστροφή στη Ζώνη Άνεσης ή μια πτώση στη Ζώνη Θανάτου. Αυτό μπορεί να είναι σε μονάδες λεπτών ή ακόμα και ωρών ανάλογα με την θέληση. Τα πρότυπα θα είναι 10 μονάδες του ενός λεπτού.

Pi: Σημείο της επέμβασης (point of intervention, το σημείο όπου παρέχεται η βοήθεια). Δεν μπορεί να υποτεθεί ότι όσο πιο χαμηλά είναι οι ζώνες στον πίνακα στις οποίες προσφέρεται βοήθεια τόσο μεγαλύτερη θα πρέπει να είναι. Μια διάσωση με άπλωμα άκρου ή αντικειμένου μπορεί να είναι αρκετή για να σώσει ένα θύμα στο ανώτερο σημείο της κρίσιμης ζώνης αλλά απαιτείται μεγαλύτερη επίγνωση της ασφάλειας.

POP: Σημείο του πανικού (point of panic, το σημείο στο οποίο το άτομο πανικοβάλλεται). Σε αυτό το σημείο το άτομο χάνει την ικανότητα να σωθεί από μόνο του και αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για τους διασώστες. Η εξέλιξη των ζωνών προς τα κάτω μέσω των ζωνών επιταχύνεται (σχεδόν κατακόρυφα) κατευθυνόμενη στη ζώνη CPR όταν το άτομο χάσει τις αισθήσεις του.

Παραδείγματα

Τα ακόλουθα δύο παραδείγματα εξηγούν τις ζώνες C (πίνακας 2, 3).

1. Ένας κολυμβητής πέφτει απροσδόκητα σε μια αποβάθρα ντυμένος πλήρως.
2. Αρχίζει να κολυμπά αργά με τα ρούχα προς την ξηρά.
3. Αντιμετωπίζοντας μεγάλη δυσκολία, σταματά για να αναπαυθεί στο νερό και να αφαιρέσει κάποια ρούχα.
4. Έχοντας σταματήσει και έχοντας χαμηλώσει τα πόδια του δυσκολεύεται να κρατήσει το κεφάλι του έξω από το νερό και να αναπνεύσει και έτσι πανικοβάλλεται (pop).
5. Ανίκανος να αναπνεύσει ή να κολυμπήσει βυθίζεται και μένει αναίσθητος, η καρδιά του σταματά και γίνεται κλινικά νεκρός.
6. Έχοντας μεγάλη έλλειψη οξυγόνου τα εγκεφαλικά του κύτταρα αρχίζουν να πεθαίνουν και σύντομα είναι βιολογικά νεκρός.

Πίνακας 2: Αυτό το πρώτο παράδειγμα εξηγεί πως δουλεύουν οι C Ζώνες. Ένας λουόμενος πέφτει ξαφνικά σε ένα λιμάνι πλήρως ντυμένος.

1. Ένας κολυμβητής πέφτει απροσδόκητα σε μια αποβάθρα ντυμένος πλήρως.
2. Αρχίζει να κολυμπά αργά με τα ρούχα προς την ξηρά.
3. Αντιμετωπίζοντας μεγάλη δυσκολία σταματά για να αναπαυθεί στο νερό και να αφαιρέσει κάποια ρούχα.
4. pi. Το σημείο επέμβασης. Ένα σωσίβιο ρίχνεται στον κολυμβητή. Ο κολυμβητής ρυμουλκείται στην ξηρά και του προσφέρεται βοήθεια μέσα στο νερό.

Πίνακας 3: Αυτό το δεύτερο παράδειγμα εξηγεί πως λειτουργούν οι C Ζώνες. Ένας μέτριος κολυμβητής πέφτει στο λιμάνι και σώζεται.

Πηγή: John Connolly.

Το Matrix που Haddon

Ο πνιγμός αποτελεί κυρίαρχη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Τα μοντέλα πρόληψης ατυχημάτων και οι διάφορες θεωρίες, στοχεύουν στην εκπαίδευση του πληθυσμού ώστε να μειωθούν τα περιστατικά πνιγμού. Ένα πλαίσιο πρόληψης πνιγμών βασισμένο στο Καλούπι του Χάντον (Haddon Matrix) προτίθεται ως εργαλείο που δυνητικά θα μπορέσει να βοηθήσει τις προληπτικές επεμβάσεις των επαγγελματιών ναυαγοσωστών. Επειδή ο ρόλος του ναυαγοσώστη είναι κυρίως προληπτικός και επειδή η επιτυχημένη πρόβλεψη μπορεί να μειώσει την ανάγκη για διάσωση και μετέπειτα φροντίδα, το προτεινόμενο πλαίσιο μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη ατυχημάτων και διάδοση της ασφάλειας (πριν το συμβάν). Οι αγωγοί ασφάλειας μπορούν να δώσουν έμφαση στα θέματα που σχετίζονται με το συμβάν ενώ αυτό βρίσκεται σε εξέλιξη, ώστε να προετοιμάσει τους επαγγελματίες και τον γενικό πληθυσμό να χειριστεί μια επείγουσα κατάσταση. Τέλος, τα θέματα που λαμβάνουν χώρα μετά την επείγουσα κατάσταση, μπορούν να συμβάλλουν στην δημιουργία ανατροφοδότησης για όλες τις μεταβλητές που συνθέτουν το περιστατικό πνιγμού.

Πηγή: Dr. Stathis Avramidis και Prof. Jim McKenna.

Εμπειρίες από Διασωθέντες Πνιγμού

Η έρευνα έχει φανερώσει ότι περίπου ένα στα πέντε άτομα που επιβίωσαν παρά τρίχα από το θάνατο, αναφέρουν μια μοναδική υποκειμενική κατάσταση συνείδησης γνωστή ως Επιθανάτια Εμπειρία (ΕΘΕ). Τέτοια περιστατικά στα πρόθυρα του θανάτου περιλαμβάνουν τον πνιγμό, ενώ οι ΕΘΕ είναι συχνά μοναδικές ψυχολογικές εμπειρίες με ουσιαστικές και μακροπρόθεσμες επιπλοκές στη ζωή των ατόμων που τις βίωσαν. Οι επιβιώσαντες από πνιγμό με ΕΘΕ μπορεί να περιγράψουν την εμπειρία στους διασώστες που τους έσωσαν, και η έρευνα έχει φανερώσει ότι ο τρόπος με τον οποίο οι επαγγελματίες θα ανταποκριθούν σε αυτή την αποκάλυψη της ΕΘΕ θα έχει θετική ή αρνητική επίδραση στην διαδικασία ενσωμάτωσης της στη ζωή τους. Δύο παράγοντες που μοιάζουν να συμβάλλουν στην εποικοδομητική ανταπόκριση σε μια αποκάλυψη ΕΘΕ, είναι η επαρκής γνώση των ΕΘΕ και η γνώση εγκεκριμένων επεμβάσεων.

Πηγή: Prof. Jan Holden και Dr. Stathis Avramidis.

H Ενστικτώδης Αντίδραση Πνιγμού

Αρχίζοντας το 1959, πραγματοποιήθηκε μια μελέτη με παρατήρηση 21 ετών στο Orchard Beach, στο Bronx, της Νέας Υόρκης βασισμένη στην ποιοτική μέθοδο έρευνας. Ήταν ανήθικο να χρησιμοποιηθεί ένα πειραματικό σχέδιο επεξεργασίας και ελέγχου στο Orchard Beach. Το ερευνητικό ερώτημα ήταν «υπάρχει διαφορά μεταξύ ενός ανθρώπου που πνίγεται και ενός κολυμβητή που κινδυνεύει να πνιγεί;» Η μαγνητοσκόπηση, η προσπάθεια και οι διασώσεις των θυμάτων πνιγμού, αποτέλεσαν το υλικό που θα επεξεργαζόταν στην συνέχεια στην έρευνα. Μια ποιοτική μελέτη τεκμηρίωσε τη διαφορά μεταξύ αρχαρίου κολυμβητή και των θυμάτων πνιγμού που κινδυνεύουν. Ο Piaδημιούργησε μια ταξινόμηση των ειδών των θυμάτων. Τα αποτελέσματα της ταξινόμησης των θυμάτων σε κατηγορίες παρουσιάστηκαν αρχικά στην βιντεοταινία On Drowning, ενώ στη συνέχεια συζητήθηκαν περιεκτικά στην βιντεοταινία Reflections on Lifeguard Survei-llance Programs.

Η ενστικτώδης αντίδραση στον πνιγμό (Instinctive Drowning Response) αντιπροσωπεύει τις προσπάθειες ενός προσώπου να αποφύγει την ασφυξία στο νερό. Η ασφυξία στο νερό προκαλεί μια αλυσίδα αυτόνομων αντιδράσεων του νευρικού συστήματος που οδηγούν στις εξωτερικές, ακούσιες, ενστικτώδεις κινήσεις πνιγμού που είναι εύκολο να αναγνωριστούν από έναν εκπαιδευμένο ναυαγοσώστη. Παρακάτω περιγράφονται τα χαρακτηριστικά της ενστικτώδους αντίδρασης στον πνιγμό:

■ Εκτός από σπάνιες περιστάσεις, οι άνθρωποι που πνίγονται είναι ανίκανοι από θέμα φυσιολογίας να ζητήσουν βοήθεια. Το αναπνευστικό σύστημα σχεδιάστηκε για την αναπνοή. Η ομιλία είναι η δευτεροβάθμια λειτουργία. Η αναπνοή πρέπει να εκπληρωθεί, προτού να εμφανιστεί η ομιλία.

■ Το στόμα των ανθρώπων που πνίγονται βυθίζεται και επανεμφανίζεται πάνω από την επιφάνεια του νερού. Τα στόματα των ανθρώπων που πνίγονται δεν μένουν επάνω από την επιφάνεια του νερού αρκετό καιρό για να εκπνεύσουν, να εισπνεύσουν, και να ζητήσουν βοήθεια. Όταν τα στόματα των ανθρώπων που πνίγονται είναι επάνω από την επιφάνεια, εκπνέουν και εισπνέουν γρήγορα καθώς τα στόματά τους αρχίζουν να βυθίζονται κάτω από την επιφάνεια του νερού.

■ Οι άνθρωποι που πνίγονται δεν μπορούν να κάνουν σήμα με το χέρι για βοήθεια. Η φύση τους αναγκάζει ενστικτωδώς να επεκτείνουν τα χέρια τους πλευρικά και να πιέσουν την επιφάνεια του νερού. Πιέζοντας την επιφάνεια του νερού, τους επιτρέπεται να ανεβάσουν το σώμα τους και έτσι μπορούν να ανυψώσουν τα στόματά τους πάνω από το νερό για να αναπνεύσουν.

■ Σε όλη την ενστικτώδη αντίδραση στον πνιγμό, οι άνθρωποι που πνίγονται δεν μπορούν να ελέγξουν τις κινήσεις των χεριών τους εθελοντικά. Φυσιολογικά, οι άνθρωποι που πνίγονται και αγωνίζονται στην επιφάνεια του νερού δεν μπορούν να σταματήσουν και να εκτελέσουν ηθελημένα κινήσεις όπως να σηκώσουν το χέρι για βοήθεια, να κινηθούν προς έναν ναυαγοσώστη, ή να πιάσουν κάποιο σωσίβιο.

■ Από την αρχή μέχρι το τέλος της ενστικτώδους αντίδρασης το σώμα των ανθρώπων παραμένει όρθιο μέσα στο νερό, χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις μιας ενισχυτικής κίνησης των ποδιών. Εκτός αν σωθούν από εκπαιδευμένο ναυαγοσώστη, τα θύματα αυτά μπορούν μόνο να παλέψουν στην επιφάνεια του νερού από 20 έως 60 δευτερόλεπτα προτού βυθιστούν.

Οι παρατηρήσεις στην Orchard Beach κατά τη διάρκεια μιας περιόδου 21 χρόνων έδειξαν ότι οι άνθρωποι που πνίγονται συχνά περιβάλλονταν από άλλους λουομένους που δεν συνειδητοποίησαν ότι ένας πνιγμός πραγματοποιούνταν δίπλα τους. Είναι ζωτικής σημασίας οι νέοι ναυαγοσώστες να εκπαιδεύονται στο να αξιολογούν τα συμπτώματα του πνιγμού. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν το γεγονός ότι θα είναι εκείνοι που θα ανακαλύψουν πρώτοι το θύμα του πνιγμού και όχι κάποιος άλλος, άρα θα πρέπει να είναι σε θέση να τον αντιληφθούν. Οι άπειροι ναυαγοσώστες δεν μπορούν να περιμένουν τους άλλους λουομένους για να τους πουν ότι ένα άτομο πνίγεται.

Πηγή: Dr. Frank Pia.

Ο Παράγοντας RID του Πνιγμού

Οι περισσότεροι θάνατοι που σχετίζονται με το κολύμπι είναι πνιγμοί στους οποίους ούτε ο ναυαγοσώστης ούτε οι γύρω λουόμενοι αντιλήφθηκαν την προσπάθεια και την βύθιση του θύματος κάτω από την επιφάνεια του νερού. Μια έρευνα σχετικά με τους πνιγμούς στις Ηνωμένες Πολιτείες μεταξύ 1910-1980, έδειξε ότι οι ναυαγοσώστες αποτυγχάνουν να αντιληφθούν έναν πνιγμό γιατί δεν αναγνωρίζουν την ενστικτώδη αντίδραση πνιγμού, επειδή ασχολούνται με άλλου είδους καθήκοντα τη στιγμή που πρέπει να επιτηρούν τους λουομένους ή γιατί αποσπάται η προσοχής τους από το καθήκον επιτήρησης.

Αναγνώριση: Μεγάλο μέρος του χρόνου των ναυαγοσωστών ξοδεύεται στην παρεμπόδιση των λουομένων από επικίνδυνες δραστηριότητες. Όταν ο προληπτικός ρόλος ενός ναυαγοσώστη είναι αποτελεσματικός, οι πιθανές απειλές για τη ζωή αποτρέπονται χωρίς διασώσεις. Ο πνιγμός και ο κίνδυνος είναι οι δύο τύποι κρίσεων στο νερό. Το USLA χρησιμοποιεί την ταξινόμηση κρίσεων στο νερό του 1970, ενώ προσθέτει 13 προφίλ λουομένων στο εγχειρίδιο κατάρτισής τους. Οι πνιγμοί μπορούν να διαιρεθούν σε δύο ομάδες, την ενστικτώδη αντίδραση πνιγμού και τον παθητικό πνιγμό. Εξαιτίας ξαφνικής απώλειας αισθήσεων, το παθητικό θύμα βυθίζεται στο νερό απροειδοποίητα, χωρίς να ζητήσει βοήθεια ή να παλέψει πάνω ή στην επιφάνεια του νερού. Αυτό μπορεί να συμβεί λόγω καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού, υπεραερισμού, χτυπήματος στο κεφάλι, ή κατανάλωση οινοπνεύματος.

Παρείσφρηση: Οι Miller & Rice συζητούν την οργανωτική θεωρία των ανοιχτών συστημάτων. Με βάση αυτό το μοντέλο, οι οργανισμοί είναι ανοικτά συστήματα που εισάγουν, μετατρέπουν, και στη συνέχεια εξάγουν υπηρεσίες ή προϊόντα. Τα πάρκα αναψυχής υποδέχονται τον κόσμο, τους παρέχουν δραστηριότητες αναψυχής, και μετά τα άτομα επιστρέφουν στο σπίτι τους. Δυστυχώς, αυτοί οι οργανισμοί έχουν περιορισμένους οικονομικούς πόρους και για αυτό συχνά καταπονούν το ανεπαρκές σε αριθμό προσωπικό τους με πολλές ώρες εργασίας. Ένας ναυαγοσώστης που σαρώνει οπτικά το νερό μπορεί να εργάζεται πολλές ώρες. Επειδή όμως μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης μπορεί να υπάρξει ακόμα και όταν λίγοι λουόμενοι είναι παρόντες, οι ναυαγοσώστες δεν πρέπει ποτέ να εκτελούν άλλου είδους καθήκοντα (ψυχαγωγικά, συντήρησης) κατά τη διάρκεια της επιτήρησης. Ένας ναυαγοσώστης δεν μπορεί να καθαρίζει το λουτρικό χώρο, τις ενοικιαζόμενες ομπρέλες ή τις καρέκλες, να κόβει εισιτήρια, ή να παραδίδει μαθήματα κολύμβησης την στιγμή που επιτηρεί λουομένους. Κάτι τέτοιο αυξάνει την πιθανότητα ενός πνιγμού.

Διάσπαση της Προσοχής: Η προσοχή των ναυαγοσωστών διασπάται όταν κουβεντιάζουν ή ονειροπολούν. Τα παιδιά μερικές φορές παλεύουν στην επιφάνεια για 20 δευτερόλεπτα πριν τη βύθιση. Άρα όταν η προσοχή του ναυαγοσώστη αποσπάται για πάνω από 10 δευτερόλεπτα θεωρείται ότι δεν προσέχει στους λουομένους. Αυτό το αυστηρό πρότυπο επιτήρησης μπορεί να επιτευχθεί μόνο εάν οι ναυαγοσώστες κάνουν τα τακτικά προγραμματισμένα διαλείμματά τους από τα καθήκοντα επιτήρησης του νερού. Στην Αμερική, οι κατευθυντήριες γραμμές του Αμερικάνικου Ερυθρού Σταυρού λένε ότι πρέπει να πραγματοποιείται διάλειμμα τουλάχιστον κάθε μια ώρα. Το United States Lifesaving Association ενθαρρύνει το 15λεπτο διάλειμμα των ναυαγοσωστών κάθε 1 ώρα επιτήρησής.

Πηγή: Dr. Frank Pia.

Βύθιση σε Κρύο Νερό

Οι τέσσερεις φάσεις κατά τη βύθιση σε κρύο νερό είναι:

1. Αντίδραση στο Κρύο Σοκ που διαρκεί περίπου ένα λεπτό αμέσως μετά την είσοδο στο νερό. Αναφέρεται στην επίδραση που έχει η χαμηλή θερμοκρασία στην αναπνοή. Τη στιγμή της εισόδου στο νερό, το άτομο ακούσια και αντανακλαστικά ασθμαίνει ως απάντηση στο ταχύ πάγωμα της επιδερμίδας. Αν ταυτόχρονα το θύμα βυθιστεί, αυτό το λαχάνιασμα θα αποτελέσει την αιτία εισόδου νερού στα πνευμόνια, με συνέπεια τον πνιγμό. Για το λόγο αυτό, είναι απαραίτητη η χρήση ατομικού σωσιβίου, ώστε να διατηρήσει το κεφάλι πάνω από την επιφάνεια του νερού. Το δεύτερο συστατικό της Αντίδρασης στο Κρύο Σοκ είναι η υπεραναπνοή. Είναι κι αυτή φυσιολογική αντίδραση στο κρύο που θα υποχωρήσει, αρκεί το θύμα να μην πανικοβληθεί προκαλώντας την ψυχολογική συνέχιση της υπεραναπνοής. Σε μια τέτοια περίπτωση, το θύμα μπορεί να λιποθυμήσει. Για αυτό το λόγο είναι σημαντική η διατήρηση της ψυχραιμίας με έμφαση τον έλεγχο της αναπνοής. Το άλλο συστατικό της Αντίδρασης στο Κρύο Σοκ σχετίζεται με την καρδιά. Καθώς πραγματοποιείται αγγειοσυστολή, η καρδιά πρέπει να εργαστεί εντονότερα για να στείλει την ίδια ποσότητα αίματος στο σώμα. Τα άτομα που έχουν καρδιαγγειακά προβλήματα, επιφορτίζονται με επιπρόσθετο βάρος που μπορεί να προκαλέσει καρδιακή ανακοπή. Αν είναι εφικτή, μια προοδευτική βύθιση μπορεί μειώσει το σοκ. Η ένδυση του απαραίτητου ρουχισμού, μπορεί επίσης να προσφέρει θερμική προστασία για την μείωση της Αντίδρασης στο Κρύο Σοκ.

2. Η Ψυχρή Ανικανότητα διαρκεί περίπου 5–15 λεπτά σε κρύο νερό. Η αγγειοσυστολή μειώνει τη ροή του αίματος στα άκρα με σκοπό να εξοικονομηθεί θερμότητα για τον πυρήνα του σώματος που βρίσκονται τα ζωτικά όργανα (καρδιά και πνεύμονες). Ως αποτέλεσμα, οι μυς θα παγώσουν και θα χαθεί η ικανότητά κίνησης στα χέρια και τα πόδια. Άρα, αν το θύμα δεν φοράει κάποιο βοήθημα επίπλευσης, θα πνιγεί.

3. Υποθερμία. Το πότε θα εμφανίσει το θύμα υποθερμία, σχετίζεται με τη σωματική μάζα του και τη θερμοκρασία του νερού. Οι περισσότεροι ενήλικοι θα χρειαστούν τουλάχιστον 30 λεπτά για να νιώσουν μια ελαφρά υποθερμία. Αυτή η γνώση είναι εξαιρετικά σημαντική, για να μην χάσουν την ψυχραιμία τους και να οργανώσουν τον τρόπο δράσης για να σωθούν.

4. Κατάρρευση κατά τη Διάσωση μπορεί να συμβεί πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά τη διάσωση. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι μια λιποθυμία ή ακόμα και θάνατος. Ο λόγος για τον οποίο τα θύματα καταρρέουν κοντά στη στιγμή της διάσωσης είναι απλός. Ενώ το θύμα αγωνίζεται να επιβιώσει, όλοι οι μηχανισμοί αμύνης του διεγείρονται με την έκκριση ορμονών στο σώμα. Καθώς πραγματοποιείται η διάσωση, το σώμα χαλαρώνει και μαζί με αυτό μειώνεται η κυκλοφορία των ορμονών στο σώμα. Ομοίως μειώνεται η πίεση της ροής του αίματος, οι μυς χαλαρώνουν και η καρδιά μπορεί να σταματήσει με αποτέλεσμα το θάνατο. Για το λόγο αυτό, ακόμα και ο τρόπος που το θύμα απομακρύνεται από το νερό από τους διασώστες έχει σημασία. Γνωρίζοντας τι ΔΕΝ πρέπει να κάνει κανείς, μπορεί να σταθεί η αιτία για να σωθεί μια ζωή.

Πηγή: Dr. Gordon Giesbrecht.

Ο Κανόνας 1-10-1

Ο Dr. Gordon Giesbrecht επινόησε τη φράση "1-10-1" για να περιγράψει τα 3 κρίσιμα στάδια της βύθισης σε παγωμένο νερό. Η φράση αποτελεί το απόσταγμα μακροχρόνιας έρευνας και προσωπικής εμπειρίας.

1-Κρύο Σοκ. Ένα βαθύ και έντονο αγκομαχητό ακολουθούμενο από υπεραναπνοή μπορεί να είναι 600-1000% φορές πιο έντονο από την φυσιολογική αναπνοή. Για το λόγο αυτό, το στόμα πρέπει να μείνει σε απόσταση από το νερό ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος του πνιγμού. Το Κρύο Σοκ θα παρέλθει σε περίπου 1 λεπτό. Κατά τη διάρκειά του, ο ναυαγός πρέπει να διατηρήσει την ψυχραιμία του και να ελέγξει την αναπνοή του. Η χρήση ατομικής συσκευής επίπλευσης είναι σημαντική για να σταθεί στην επιφάνεια του νερού και να αναπνέει.

10-Ανικανότητα Ψύχους. Σε περίπου 10 λεπτά, το άτομο θα χάσει την αποτελεσματική ικανότητα ουσιαστικής κίνησης των δακτύλων, χεριών και ποδιών του. Θα πρέπει να συγκεντρωθεί στο να σώσει τον εαυτό του. Αν αυτό δεν είναι εφικτό, θα πρέπει να φροντίσει να διατηρηθεί τουλάχιστον το στόμα του πάνω από την επιφάνεια του νερού, καθώς θα αναμένει να τον σώσουν. Αδυναμία να κολυμπήσει θα εμφανιστεί μέσα σε αυτά τα κρίσιμα λεπτά και αν δεν φοράει ατομική συσκευή επίπλευσης, θα επέλθει ο πνιγμός.

1-Υποθερμία. Ακόμα και μέσα σε παγωμένο νερό, θα χρειαστεί περίπου 1 ώρα πριν το άτομο χάσει τις αισθήσεις του από υποθερμία. Συνεπώς η γνώση των συμπτωμάτων της και των τεχνικών αυτοδιάσωσης για την καθυστέρησή της, μπορούν να συμβάλλουν στην επιβίωση του θύματος.

Πηγή: Dr. Gordon Giesbrecht.

ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ

Έχεις διαβάσει την ενότητα “Θεωρίες και Μοντέλα Διάσωσης”. Σπουδαία!

Τώρα, γιατί δεν αφιερώνεις άλλα 20 λεπτά, για να απαντήσεις σε μερικές ερωτήσεις, ώστε να διαπιστώσεις το επίπεδο κατανόησής σου; Αν απαντήσεις σωστά, θα λάβεις Βεβαίωση Επίτευξης. Για να ξεκινήσεις, κάνε κλικ εδώ.

Διαβάστε επίσης

Εθνικό Πρόγραμμα Ασφάλειας στο Νερό

Ερωτηματολόγιο 8: Μια Ευκαιρία για Παιδιά για Ασφάλεια στο Νερό

Ερωτηματολόγιο 7: Ευ Αγωνίζεσθαι Αθλητικής Ναυαγοσωστικής

Ερωτηματολόγιο 6: Εισαγωγή σε Αγωνίσματα Πισίνας Αθλητικής Ναυαγοσωστικής

Ερωτηματολόγιο 5: Θεωρίες και Μοντέλα Διάσωσης στο Νερό

Ερωτηματολόγιο 4: Ασφάλεια στο Νερό σε Θάλασσα και Ενδοχώρια Ύδατα